Op vraag van de mensen van de Parochie van Moorsele, die in het weekend van 16-17 maart een corona-herdenking houden, schreef ik een tekst over de beleving en de gevolgen van de corona-epidemie bij ons. Het herdenken viel me zwaar, maar gelukkig zijn er ook mooie herinneringen.
Neem ook eens een kijkje op oude pagina’s uit de nieuwsbrief uit de corona-periode:
Dag allemaal,
Corona “herdenken”… Eerlijk gezegd… ik doe het niet graag en het doet me raar… want al is het ondertussen vier jaar geleden dat de pandemie en de lockdown begon, het lijkt nog zo heel dichtbij, alsof de dikke grijze mist in al die jaren nog niet helemaal weggetrokken is.
Hier in Ecuador ging alles dicht op dinsdagavond 17 maart 2020, om 21.00 uur ’s avonds. Ik herinner me nog het ongeloof en de onzekerheid in de whatsapp-berichten van die avond in de groep van ons Tapori-team: Of het nu echt wel zo was dat we morgen niet meer mochten beginnen te werken? Wat moest er nu gebeuren met de kinderen en jongeren met een beperking die naar de leefgroepen kwamen? Hoe lang zou die lockdown duren? Was corona nu echt zo erg?
Het ongeloof sloeg algauw over in tomeloze angst die zich gedurende de komende twee jaar meester zou maken van bijna gans de ecuadoraanse samenleving, want enkele dagen later zag heel de wereld hallucinante beelden uit de havenstad Guayaquil, waar men de ontelbare doden niet kon begraven.
Mensen sloten zich op in hun huis, of in hun gehuurde kamertjes. Fabrieken sloten. Scholen en universiteiten gingen dicht… nog niet wetende dat dit voor bijna twee jaar zou zijn! De winkels waren dicht en er waren geen informele eetkraampjes meer op straat… Doodse stilte…
In Tapori bleef de medische consultatie met alle nodige voorzorgen open en de eerste patiënten met corona kwamen, doodsbang voor het virus maar ook voor de reactie van de mensen. Het leek alsof je de pest had en kreeg de schuld van alle kwaad. Zo beleefden we de eerste drie vier weken. Dan zagen we iets nieuws: Er kwamen mannen rond de 40 jaar die dachten dat ze corona hadden maar eigenlijk door angst en zorgen verlamd waren: “Dokter, wat moet ik nu doen? We hebben alleen nog maar een halve kilo rijst in onze kast”. Zij werkten voorheen in de fabriek waar ze om de twee weken betaald werden en met dat geld brood op tafel brachten, net voldoende voor de komende twee weken… Daarna was alles op… want er was geen spaargeld en geen gevulde voorraadkamer… Er was ook geen vervangloon of subsidie of leefloon… niets…
Er gebeurden ook ongelukken, met brand- en snij- en kneuswonden tot gevolg, omdat mensen dingen deden die ze niet gewoon waren: een boom omhakken om brandhout te hebben want het gas was op, diepe schaafwonden en een beenbreuk bij iemand die voor het eerst met een geleende motorfiets reed om medicijnen voor zijn vader te halen, een kind dat van het plat dak van zijn huis viel, want dat was de enige plek waar het buiten mocht spelen…
Thuisblijven was geen optie meer… Mensen die familie hadden in de landelijke dorpjes, keerden naar die plekken terug: Dokter, daar hebben we tenminste een lapje grond en een koe en enkele kippen om te eten. Andere mensen maakten creatief gebruik van de angst om nieuwe beroepsactiviteiten uit te vinden: Zo verschenen op straat plots ontsmettingsploegen, helemaal in astronautenpak met helm en al, die de schaarse auto’s tegen hielden om die dan met een hogedrukreiniger met water en alcohol te ontsmetten. Om verder te mogen rijden moest je dan natuurlijk een cent betalen. Plots kon je op straat grote bossen eucalyptustakken kopen, want met eucalyptusdamp kon je het virus uit je huis houden. En nooit werd zoveel gember verkocht als in die tijd, want gemberthee was ook goed tegen het virus. Vrouwen die thuis een naai-ateliertje hadden, maakten overalls waar je helemaal in kon, van kop tot teen, om je te beschermen tegen het virus. En als het maar even kon, deed je best twee overalls over elkaar aan… Dat was nog beter…
Er circuleerden ook allerlei “geneesmiddelen” die je zowel preventief kon gebruiken alsook om van corona te genezen: Zo kon je je laten inspuiten met “gezuiverd zeewater” en druppeltjes met chloordioxide, een industrieel ontsmettingsmiddel, zouden ook helpen.
Dat was pas het begin van een lange reeks fouten en dwalingen die de verbeelding tarten. En de overheid… die stond erbij en keer ernaar… en zorgde vooral voor zichzelf… En zo haalde Ecuador, met nochtans een heel jonge bevolking, op wereldvlak één van de hoogste sterftecijfers door Covid-19, het resultaat van grandioos falend wanbeleid met ongelooflijk domme desinformatie die de angst bij de mensen almaar groter maakte. De overheid faalde door onkunde en door corruptie en egoïsme. Ik word nog steeds boos als ik terugdenk aan de toenmalige minister van gezondheidszorg die, toen eindelijk een eerste schaars lot vaccins aankwam, eerst zichzelf en zijn eigen familie een vaccin toediende en toen naar de USA reisde, terwijl wij als gezondheidspersoneel maandenlang onbeschermd aan het werk waren.
In de medische consultatie in Tapori werkten we tijdens de twee jaar onverstoord verder… En de mensen zijn er ons nog steeds heel dankbaar voor. De openbare gezondheidscentra werden immers gesloten, en alleen de urgentiediensten van de ziekenhuizen bleven open. Je kan je de chaos voorstellen… en ook daar de geur van angst… want wie er aankwam was letterlijk al doodziek… Mensen wilden immers niet naar het ziekenhuis. Daar ging je dood… wat vaak ook zo was, want het was dan eigenlijk al te laat om nog behandeld te kunnen worden… als er al medicatie voorhanden was… want corrupte mensen die in het ziekenhuis werkten hadden die gestolen om ze verkopen op de zwarte markt. En op intensieve zorgen stonden verplicht onervaren laatstejaarsgeneeskundestudenten, want veel artsen lieten verstek in deze onbeschermde chaos…
De dagverblijven, scholen en universiteiten bleven gedurende bijna twee jaar aaneen dicht en er werd, zo goed of kwaad als het kon, digitaal les gegeven… En daar zien we nu nog altijd de gevolgen van: In Tapori zien we heel veel kinderen die nu tussen de vier en de acht jaar oud zijn, die niet goed kunnen praten en moeilijk kunnen omgaan met leeftijdsgenootjes. Vaak komen ouders met een zelf gestelde diagnose van autisme… Maar het zijn kinderen die gedurende twee jaar van hun prille leven opgroeiden in stille kamers, met bange ouders, en broertjes en zusjes die afwisselend op een gsm les volgden, een gsm als enige contactgenoot met de buitenwereld en met wie ze niet praatten maar alleen maar dingen voorbij zagen schuiven…
En dan waren er ook de tieners die in het begin nog inlogden toen de lessen begonnen… maar na enige tijd lusteloos afhaakten… Meer dan 150.000 jongeren verdwenen tijdens de pandemie uit de registers van het Ministerie van Onderwijs, bij gebrek aan internet, gsm of computer, of bij gebrek aan interessante boeiende lessen die doen denken en dromen. Die tieners van toen zijn nu jonge twintigers die hun weg niet vinden, met weinig kansen om verder te studeren of boeiend werk te vinden… De drugsmaffia waarover jullie nu vaak horen in het nieuws vonden wel de weg om hen te lokken… en in Ecuador geraakten we in een spiraal van geweld waardoor we nu één van gevaarlijkste landen in Latijns-Amerika zouden zijn en nog maar weinig mensen er aan denken om ons nochtans zo mooie land te bezoeken. Wie hier leeft van het toerisme geraakt zo van de regen in de drop…
Begrijpen jullie me nu dat ik niet graag terugdenk aan de corona-tijd? Toch doet het enigszins deugd om al mijn verdriet, boosheid en frustratie van me af te schrijven en ook te mogen zeggen dat we ondanks alles de moed niet opgeven om verder te werken. Want er waren ook veel mooie en goede dingen die ons voortstuwden, samen met heel veel kleine goede mensen, ver weg van de politiek, overheid en mensen die het slecht voor hebben:
- We deelden of ruilden wat er gekweekt, gezaaid en geoogst werd.
- We leerden van verse melk van de koe boter, yoghurt en kaas maken
- Saulo leerde bier brouwen en denkt eraan om een eigen Jayac-bier te lanceren
- Elke zaterdagmorgen vonden we vers brood aan de deur, gebakken in de houtoven bij familie
- Patiënten betaalden met bakbananen, eieren, bruine suiker, appelsienen, het vermaken van kleren, schilder-of-herstelwerken in Tapori, …
- We kregen uit Vlaanderen noodhulp om dringend medisch materiaal aan te kopen en om mensen een startkapitaal te geven om weer op gang te geraken: om 50 kg bloem te kopen om brood te kunnen bakken, voor varkensvoeder of saladeplantjes, om stof te kopen voor het naaiatelier,…
- Nu houden we in Tapori een “anti-gsm-campagne”. Na het huiswerk maken wordt in de bibliotheek en buiten weer gespeeld. In de wachtzaal zingt Ivonne weer liedjes met de mama’s en hun kinderen.
- We delen leesboeken uit en enkele jongeren zijn ondertussen toch gestart met hogere studies. Hun ogen lijken weer te blinken
Al is het nog aarzelend, de wereld lijkt opnieuw een beetje open te gaan. We mogen en willen er niet aan twijfelen dat de meeste mensen goed zijn en mooi en rustig willen leven. We blijven geloven in al die kleine goede dingen.
Inge Debrouwere
5 maart 2024
Quito, Ecuador.